علوي بيشتر اوقات زندگي افراد به تعامل و گفت و گو با يکديگر مي گذرد اما در اين ميان برخي از صحبت ها و گفته ها از حدود عرف خارج و وارد حريم خصوصي افراد مي شود بي آن که به عواقب و پيامدهاي صحبت ها انديشيده شود. در سخن بزرگان هميشه بر کم گويي تأکيد شده است و افراد به پرهيز از زياده گويي رهنمون شده اند. زيرا در پس زياده گويي ها ناخودآگاه سخناني به ميان مي آيد که به مذاق شنونده خوشايند نيست و باعث بروز کدورت و دل گيري مي شود. گاه بسياري از اين زياده گويي ها به نوعي دخالت در امور ديگران تلقي مي شود. برخي از افرادي که وقت فراغت بيشتري در اختيار دارند براي سپري کردن زمان، به تجسس در زندگي ديگران مي پردازند.بايد همواره مدنظر داشت، تنها در جايي که نياز به صحبت کردن باشد بايد نظر خود را عنوان کرد. گاهي برخي از افراد بدون داشتن منظور خاصي در امور زندگي ديگران دخالت مي کنند بي آن که متوجه آثار منفي حرف ها و نظرهاي خود باشند.
آزار ديگران
در يکي از روزهاي بهاري همراه با دختر کوچکم که بيمار است و نمي تواند مانند بچه هاي هم سن و سال خود به درستي راه برود و بدود در خيابان مشغول قدم زدن بوديم که ناگهان متوجه خانمي شدم که از پشت سر مرا صدا مي زد، برگشتم و تا خواستم بپرسم که «کاري داشتيد؟» رو به من کرد و گفت: «چرا دخترت اين گونه راه مي رود، چرا پايش را کج مي گذارد، اين بچه مريض است.» جوابش را ندادم و به راه خود ادامه دادم اما هنوز حرف ها و زمزمه هايش ادامه داشت که به خانم ديگري که همراهش بود مي گفت: «دخترش معلول است و نمي تواند راه برود.» در اين حال دخترم با چشمان پاک و معصوم خود آرام او را نگاه کرد و گفت: مامان مگر من معلولم؟ مي خواهم خودم راه بروم، دستم را نگير. اين حرف ها مانند پتکي بر سرم کوبيده مي شد و من فقط به دخترم نگاه مي کردم و اشک مي ريختم.وي مي گويد: دختر من از لحاظ ذهني و گفتاري هيچ گونه مشکلي ندارد و فقط نمي تواند به درستي راه برود اما بعضي از افراد بدون در نظر گرفتن شرايط ساير افراد سخناني را به زبان مي آورند که علاوه بر نداشتن فايده، باعث آزار و اذيت ديگران نيز مي شود.وي معتقد است: هر مسئله اي تقدير الهي است و خداوند انسان ها را مورد آزمايش قرار مي دهد تا به ما درس بياموزد اما متأسفانه عده اي اين گونه مشکلات را دستاويزي براي زياده گويي ها و کنجکاوي خود قرار مي دهند.
از هم پاشيدگي زندگي
ريشه برخي از اختلافات خانوادگي و بروز مشکل در خانواده به خصوص بين زوج هاي جوان دخالت هاي گاه و بيگاه اطرافيان است.يکي از شهروندان که زندگي اش به دليل دخالت هاي بي‌مورد اطرافيان به بن بست رسيده است، مي گويد: بسياري از همسران جوان با وجود اختلاف نظر راه حلي براي رفع مسائل خود مي يابند و مي توانند با هم فکري چالش هاي پيش روي زندگي خود را حل کنند اما هنگامي که اين موارد به خارج از حدود و حريم شخصي آن ها درز پيدا مي کند با واکنش و مقاومت اطرافيان مواجه مي شود.وي ادامه مي دهد: من و همسرم بسياري از مسائل زندگي خود را مورد بررسي قرار مي دهيم و گاه پس از کشمکش هاي زياد راه حلي براي آن مي يابيم اما اطرافيان که قصد دارند به هر شيوه از عملکرد ما مطلع شوند در صورت نپسنديدن روش هاي ما براي حل مسائل زندگي با آن مقاومت مي کنند و دوباره دچار تنش و اختلاف شديدي مي شويم.وي دامنه تجسس ها و کنجکاوي ديگران را در امور شخصي افراد بسيار گسترده توصيف مي کند و مي گويد: گاهي آن قدر در زندگي خود غرق هستيم که از آن چه در اطراف ما مي گذرد بي خبريم در حالي که بعضي وقت ها متوجه مي شوم که اطرافيانم از جزيي ترين امور زندگي ما مطلع هستند و علاوه بر آن اجازه اظهارنظر و دخالت هاي بي مورد به خود مي دهند. به گفته وي، اگر در جامعه به گونه اي فرهنگ سازي شود تا مردم کنجکاوي در امور ديگران را کاري ناپسند بدانند، بسياري از زندگي هاي کنوني رنگ آرامش را خواهد ديد.
کمتر حرف بزنيم
اگر درباره کنجکاوي و دخالت ديگران در امور زندگي افراد به درستي ريشه يابي شود به طور حتم يکي از دلايل آن زياده گويي خواهد بود که گاهي اوقات ناخواسته موجب اظهارنظر درباره امور شخصي افراد و رنجش آن ها مي شود.«صادقي» يکي از شهروندان در اين باره عقيده دارد: هنگامي که فردي زياده گويي مي کند بدون آن که متوجه باشد تمام مسائل شخصي خود را به راحتي براي ديگران فاش مي کند.وي مي افزايد: اين امر باعث مي شود تا به اصطلاح حس کنجکاوي شنونده نيز برانگيخته شود و او نيز براي مسائل شخصي گوينده اظهارنظر کند.به عقيده وي بايد مردم ياد بگيرند تا انرژي و وقت خود را صرف دخالت در امور ديگران نکنند که براي اين کار تمرين لازم است.
از بين رفتن دوستي ها
دخالت در امور ديگران باعث از بين رفتن دوستي ها و ارتباطات مي شود.«ذبيحي» که کارشناس جامعه شناسي است، با بيان اين مطلب مي گويد: بسيار پيش آمده است که پس از قطع يک تماس تلفني، دوست يا همکار يا ... سؤال مي کند که «چه شده است؟» اين سؤال که نوعي دخالت در زندگي خصوصي تلقي مي شود گاهي باعث نفرت و دوري افراد از هم مي شود.وي ادامه مي دهد: در اين گونه مواقع افراد در مواجهه با فرد کنجکاو سعي مي کنند از او فاصله بگيرند تا نتواند در امور مهم تر زندگي دخالت کند.وي عقيده دارد: افراد بايد بدانند امور ديگران اگر به ما مربوط مي شد به طور حتم آن را با ما در ميان مي گذاشتند.به گفته وي، نبايد ارزش هاي والاي انساني به سادگي صرف چنين اموري شود.
هم مثبت و هم منفي
دخالت هاي خانوادگي را از دو جنبه مثبت و منفي مي توان مورد ارزيابي قرار داد. اگر از جنبه مثبت به اين قضيه پرداخته شود مي توان گفت به عنوان مثال هنگامي که زوجي تشکيل زندگي مي دهند نبايد صحبت ها و رهنمون هاي پدر و مادر طرفين را دخالت تلقي کنند و بر عکس بايد اين موضوع را در نظر داشت که آن ها با نيت و انگيزه خيرخواهانه خود قصد دارند به فرزندشان که تجربه کار، همسرداري، بچه داري و چگونگي برقراري ارتباط با ديگران را ندارد، کمک کنند.«رحيمي» کارشناس ارشد جامعه شناسي با بيان اين مطلب مي گويد: بايد از اين منظر به قضيه نگاه کرد که پدر و مادر فرزند خود را وابسته به خود مي دانند و از اين رو دوست ندارند که پس از ازدواج او را به حال خود رها کنند و گرفتار مشکلات شود.وي به کار بردن کلمه دخالت را در اين گونه موارد پسنديده نمي داند و مي گويد: همان طور که هر کسي براي يادگيري کار به آموزش استاد کار نياز دارد فرزندان نيز پس از ازدواج که تجربه جديدي است، به يادگيري و کسب تجربه و به کار بردن پندها و اندرزهاي پدر و مادر خود نياز دارند.
وي ارائه تجربه بزرگ ترها را به جوانان نوعي مشورت و دلسوزي و پند حکيمانه از سوي افرادي که تجربه طولاني در زندگي خانوادگي دارند تلقي مي کند.اين جامعه شناس به جنبه منفي اين گونه دخالت ها نيز مي پردازد و بيان مي کند: پدر و مادر پس از تشکيل زندگي مشترک فرزندانشان بايد استقلال آن ها را به رسميت بشناسند و در جزئيات زندگي آن ها اظهارنظر نکنند و اجازه دهند که آن ها با مسائل و چالش هاي پيش روي خود مواجه شوند.وي درباره دخالت هاي ديگران خارج از محدوده خويشاوندي هم توضيح مي دهد: انسان نيازمند تعامل با ديگران و برقراري ارتباط اجتماعي است و گاهي اوقات نبايد گفته ها و اظهارنظرهاي آنان را دخالت دانست؛ بايد مثبت انديش باشيم و بدانيم قصد آن ها برقراري تعامل است نه تجسس. به گفته وي، گاهي برخي افراد براي برقراري تعامل، ابزار و وسيله اي مي يابند تا سر صحبت را باز کنند که در اين گونه موارد نبايد از افرادي که بي غرض اظهار نظر مي کنند، دلگير شد.وي بيان مي کند: در مقابل، عده کمي از افراد نيز هستند که هدف آن ها از بيان اظهارنظرهاي خود، برقراري ارتباط و تعامل با ديگران نيست بلکه مي خواهند سوژه اي براي تخريب شخصيت وي بيابند. وي فرهنگ سازي براي کاهش دخالت هاي بي مورد افراد را نيازمند زمان طولاني مي داند و مي گويد: اين کار آموزش هاي زيادي را دردراز مدت مي طلبد و هم به فردي که اظهارنظر مي کند و هم به شنونده آن بستگي دارد. افراد بايد پختگي لازم را داشته باشند که هنگام شنيدن اظهارنظر و تجسس ديگران در حريم خصوصي خود به گونه اي مسير صحبت کردن را تغيير دهند که ارتباط اجتماعي با آن فرد قطع نشود و از سوي ديگر از سخن گفتن در حيطه حريم خصوصي جلوگيري شود.به عقيده وي، در بروز چنين مسائلي هر دو طرف به يک اندازه مقصر هستند زيرا در بسياري از موارد فرد به گونه اي حرف مي زند که حس کنجکاوي طرف مقابل را بر مي انگيزد و او را وادار به تجسس مي کند.اين جامعه شناس با اشاره به اين که کسب اطلاعات و اخبار نياز يک انسان سالم است، بيان مي کند: سرشت انسان به گونه اي است که تمايل دارد از محيط اطراف خود اطلاعات داشته باشد تا بتواند براي برقراري روابط اجتماعي صحيح برنامه ريزي، تصميم گيري و يا حتي موضع گيري کند.وي مي افزايد: بايد توجه داشت که کسب اطلاعات از حريم خصوصي افراد که موجب رنجش و آزار آن ها مي شود صحيح نيست و براي فرهنگ سازي در اين زمينه به فعاليت گسترده مدارس، دانشگاه ها، مطبوعات، رسانه ها و ... نياز است.
حجت الاسلام «قاسمي» مسئول نمايندگي مديريت حوزه علميه خراسان شمالي هم در مذمت جست وجو در امور ديگران بيان مي کند: سوء ظن زمينه تجسس و آن نيز زمينه غيبت را فراهم مي کند.
نظرت چیه؟
